تاسیسات (facilities) به مجموعه تجهیزات و تأسیساتی گفته می‌شود که برای تأمین نیازهای یک ساختمان یا مکان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تجهیزات و تأسیسات می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- تأسیسات برقی: مانند سیم‌کشی، تابلو برق، کلید و پریز، روشنایی و…
- تأسیسات مکانیکی: مانند موتورخانه، پمپ، لوله‌کشی، فاضلاب، آبرسانی و…
- تأسیسات حرارتی: مانند رادیاتور، شوفاژ، کولر، بخاری و…
- تأسیسات مخابراتی: مانند تلفن، اینترنت، آنتن و…
- تأسیسات امنیتی: مانند دوربین مداربسته، دزدگیر و…
تاسیسات نقش مهمی در تأمین آسایش و رفاه ساکنان یا کاربران یک ساختمان یا مکان دارند. به همین دلیل، طراحی و اجرای تاسیسات باید با دقت و توجه کافی انجام شود.
در برخی موارد، تاسیسات به معنای خود ساختمان یا مکان نیز استفاده می‌شود. به عنوان مثال، می‌توان گفت که یک کارخانه تاسیسات بزرگی است که شامل تجهیزات و تأسیسات مختلفی برای تولید محصول است.
انواع تاسیسات
- تأسیسات برقی: تأسیسات برقی شامل سیم‌کشی، تابلو برق، کلید و پریز، روشنایی و سایر تجهیزات و تأسیساتی است که برای تأمین برق ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- تأسیسات مکانیکی: تأسیسات مکانیکی شامل موتورخانه، پمپ، لوله‌کشی، فاضلاب، آبرسانی و سایر تجهیزات و تأسیساتی است که برای تأمین آب، فاضلاب و سایر نیازهای مکانیکی ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- تأسیسات حرارتی: تأسیسات حرارتی شامل رادیاتور، شوفاژ، کولر، بخاری و سایر تجهیزات و تأسیساتی است که برای تأمین گرمایش و سرمایش ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- تأسیسات مخابراتی: تأسیسات مخابراتی شامل تلفن، اینترنت، آنتن و سایر تجهیزات و تأسیساتی است که برای برقراری ارتباط در ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- تأسیسات امنیتی: تأسیسات امنیتی شامل دوربین مداربسته، دزدگیر و سایر تجهیزات و تأسیساتی است که برای تأمین امنیت ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برقی
تأسیسات برقی به مجموعه تجهیزات و تأسیساتی گفته می‌شود که برای تأمین برق مورد نیاز یک ساختمان یا مجموعه استفاده می‌شود. این تأسیسات شامل موارد زیر می‌شوند:
- تابلو برق: تابلو برق محلی است که تجهیزات اصلی برق ساختمان مانند فیوزها، کنتور برق و کلیدها در آن قرار می‌گیرند.
- سیم‌کشی: سیم‌کشی شبکه‌ای از سیم‌ها و کابل‌هایی است که برق را از تابلو برق به نقاط مختلف ساختمان منتقل می‌کند.
- کلیدها و پریزها: کلیدها و پریزها دستگاه‌هایی هستند که برای روشن و خاموش کردن وسایل برقی و اتصال وسایل به برق استفاده می‌شوند.
- لوازم برقی: لوازم برقی دستگاه‌هایی هستند که برای تأمین نیازهای کاربران ساختمان از برق استفاده می‌کنند.
تأسیسات برقی ساختمان باید توسط یک متخصص برق طراحی و اجرا شود تا از ایمنی و کارایی آن اطمینان حاصل شود.
در اینجا برخی از نکات مهم در مورد تأسیسات برقی ساختمان آورده شده است:
- تابلو برق باید در مکانی خشک و امن قرار گیرد.
- سیم‌کشی باید به‌طور اصولی و با استفاده از سیم‌های مناسب انجام شود.
- کلیدها و پریزها باید در ارتفاع مناسب از سطح زمین قرار گیرند.
- لوازم برقی باید با توجه به نیازهای کاربران و با رعایت نکات ایمنی انتخاب شوند.
تأسیسات برقی ساختمان یک سیستم پیچیده است که نیاز به نگهداری و تعمیر منظم دارد. در صورت بروز هرگونه مشکل در این سیستم، باید سریعاً توسط یک متخصص برق بررسی و رفع شود.
مکانیکی
تأسیسات مکانیکی مجموعه‌ای از سیستم‌ها و تجهیزاتی است که برای فراهم کردن آب، گرما، تهویه مطبوع، فاضلاب و سایر خدمات مورد نیاز یک ساختمان یا سازه استفاده می‌شود. تأسیسات مکانیکی می‌تواند شامل سیستم‌های زیر باشد:
- سیستم‌های آبرسانی: این سیستم‌ها برای تأمین آب آشامیدنی، آب گرم و آب سرد برای استفاده‌های مختلف در ساختمان استفاده می‌شوند.
- سیستم‌های گرمایشی: این سیستم‌ها برای گرم کردن ساختمان در زمستان استفاده می‌شوند.
- سیستم‌های سرمایشی: این سیستم‌ها برای خنک کردن ساختمان در تابستان استفاده می‌شوند.
- سیستم‌های تهویه مطبوع: این سیستم‌ها برای کنترل دما، رطوبت و کیفیت هوا در ساختمان استفاده می‌شوند.
- سیستم‌های فاضلاب: این سیستم‌ها برای جمع‌آوری و دفع فاضلاب ساختمان استفاده می‌شوند.
- سیستم‌های آبیاری: این سیستم‌ها برای آبیاری باغچه‌ها، گلدان‌ها و سایر گیاهان در ساختمان استفاده می‌شوند.
تأسیسات مکانیکی نقش مهمی در راحتی، آسایش و ایمنی یک ساختمان یا سازه ایفا می‌کند. آنها به افراد کمک می‌کنند تا در محیطی راحت و ایمن زندگی، کار و تحصیل کنند.
طراحی و نصب سیستم‌های تأسیسات مکانیکی کار پیچیده‌ای است که باید توسط مهندسان مکانیک ماهر انجام شود. این مهندسان باید از اصول و مقررات مربوط به طراحی و نصب سیستم‌های تأسیسات مکانیکی آگاه باشند. آنها همچنین باید با الزامات خاص ساختمان یا سازه ای که برای آن سیستم‌های تأسیسات مکانیکی را طراحی می‌کنند، آشنا باشند.
تعمیر و نگهداری سیستم‌های تأسیسات مکانیکی نیز کار مهمی است که باید به طور منظم انجام شود. این کار به اطمینان از عملکرد صحیح سیستم‌ها و افزایش عمر آنها کمک می‌کند.
حرارتی
تأسیسات حرارتی مجموعه‌ای از تجهیزات و سیستم‌هایی است که برای گرمایش و سرمایش ساختمان‌ها و سایر فضاها استفاده می‌شود.
این سیستم‌ها شامل انواع مختلفی از تجهیزات مانند دیگ بخار، پمپ‌های حرارتی، کولرهای گازی، فن کویل‌ها و رادیاتورها هستند.
تأسیسات حرارتی از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا نقش مهمی در تأمین آسایش و رفاه ساکنان ساختمان‌ها ایفا می‌کند.
یک سیستم گرمایش و سرمایش کارآمد و مؤثر می‌تواند به کاهش مصرف انرژی و هزینه‌های مربوطه کمک کند.
برخی از رایج‌ترین انواع تأسیسات حرارتی عبارتند از:
- سیستم گرمایش مرکزی: این سیستم از یک دیگ بخار یا پمپ حرارتی برای تولید گرما استفاده می‌کند. گرما سپس از طریق لوله‌ها به رادیاتورها یا کویل‌های گرمایشی منتقل می‌شود.
- سیستم سرمایش مرکزی: این سیستم از یک چیلر برای تولید سرما استفاده می‌کند. سرما سپس از طریق لوله‌ها به فن کویل‌ها یا کویل‌های سرمایشی منتقل می‌شود.
- سیستم سرمایش و گرمایش مرکزی: این سیستم از یک دستگاه ترکیبی برای تولید گرما و سرما استفاده می‌کند. این سیستم‌ها معمولاً از یک پمپ حرارتی تشکیل شده‌اند.
- سیستم گرمایش از کف: این سیستم از یک شبکه لوله‌ای در کف ساختمان برای انتقال گرما استفاده می‌کند.
- سیستم سرمایش از سقف: این سیستم از یک شبکه لوله‌ای در سقف ساختمان برای انتقال سرما استفاده می‌کند.
انتخاب تأسیسات حرارتی
در هنگام انتخاب تأسیسات حرارتی، باید به موارد زیر توجه کرد:
- نوع سوخت مورد استفاده: تأسیسات حرارتی می‌تواند با سوخت‌های مختلفی مانند گاز طبیعی، نفت، برق و انرژی خورشیدی کار کند. انتخاب نوع سوخت باید با توجه به هزینه و در دسترس بودن سوخت در منطقه انجام شود.
- کارایی سیستم: یک سیستم با کارایی بالا می‌تواند با مصرف انرژی کمتر، گرمایش و سرمایش بیشتری تولید کند.
- راندمان سیستم: راندمان سیستم به مقدار گرمایی که به فضای ساختمان منتقل می‌شود، نسبت به مقدار گرمایی که برای تولید آن مصرف می‌شود، اشاره دارد.
- تعمیر و نگهداری سیستم: سیستم‌های حرارتی نیاز به تعمیر و نگهداری منظم دارند. هزینه تعمیر و نگهداری سیستم باید در هنگام انتخاب آن در نظر گرفته شود.