دماسنج (Thermometer) چیست؟
دماسنج (Thermometer) دستگاهی است که برای اندازهگیری دما استفاده میشود. دما معیار اندازهگیری میزان گرم یا سرد بودن یک جسم است. دماسنجها بر اساس تغییرات فیزیکی یک ماده با تغییر دما کار میکنند.
انواع مختلفی از دماسنج وجود دارد، از جمله:
- دماسنج جیوهای: این نوع دماسنج از یک لوله باریک با یک مخزن به شکل کروی یا استوانه ای تشکیل شدهاست که درون آن با مایعی عمدتاً از جنس جیوه یا الکل پر شدهاست. با افزایش دما، جیوه یا الکل منبسط میشود و در لوله بالا میرود.
- دماسنج الکترونیکی: این نوع دماسنج از یک سنسور الکترونیکی استفاده میکند که با تغییر دما تغییر مقاومت میدهد. این تغییر مقاومت توسط یک مدار الکترونیکی به یک مقدار عددی تبدیل میشود.
- دماسنج مادون قرمز: این نوع دماسنج از تابش مادون قرمز ساطع شده از یک جسم برای اندازهگیری دما استفاده میکند.
دماسنجها در کاربردهای مختلفی در رستگار صنعت استفاده میشوند، از جمله:
- پزشکی: برای اندازهگیری دمای بدن و تشخیص تب
- هواشناسی: برای اندازهگیری دمای هوا و پیشبینی هوا
- صنعت: برای کنترل فرآیندهای صنعتی
- آزمایشگاه: برای اندازهگیری دمای مواد و واکنشهای شیمیایی
دماسنجها نقش مهمی در زندگی ما ایفا میکنند. آنها به ما کمک میکنند تا محیط اطرافمان را درک کنیم و فرآیندهای مختلف را کنترل کنیم.
دماسنج جیوهای
دماسنج جیوهای یک نوع دماسنج است که از جیوه برای اندازهگیری دما استفاده میکند. جیوه یک فلز مایع است که به راحتی منبسط و منقبض میشود. با افزایش دما، جیوه منبسط میشود و در لوله بالا میرود. با کاهش دما، جیوه منقبض میشود و در لوله پایین میرود.
دماسنج جیوهای از یک لوله باریک با یک مخزن به شکل کروی یا استوانه ای تشکیل شدهاست که درون آن با جیوه پر شدهاست. مخزن جیوه معمولاً به رنگ قرمز یا آبی است تا به راحتی قابل مشاهده باشد. لوله دماسنج معمولاً شیشهای یا پلاستیکی است.
برای استفاده از دماسنج جیوهای، ابتدا باید آن را تکان دهید تا جیوه در مخزن پایین بیاید. سپس، دماسنج را در محلی که میخواهید دمای آن را اندازه بگیرید قرار دهید. پس از چند دقیقه، دمای جیوه با دمای محیط برابر میشود. در این زمان، میتوانید مقدار دما را از روی مقیاس دماسنج بخوانید.
دماسنجهای جیوهای برای اندازهگیری دما در طیف وسیعی از دماها مناسب هستند. آنها معمولاً برای اندازهگیری دمای بدن، دمای هوا و دمای مواد و واکنشهای شیمیایی استفاده میشوند.
با این حال، دماسنجهای جیوهای معایبی نیز دارند. جیوه یک ماده سمی است و در صورت شکستن دماسنج، ممکن است جیوه به محیط زیست وارد شود. همچنین، دماسنجهای جیوهای باید با دقت خوانده شوند و ممکن است در دماهای بالا دقیق نباشند.
در سالهای اخیر، دماسنجهای الکترونیکی و مادون قرمز جایگزین دماسنجهای جیوهای شدهاند. این دماسنجها دقیقتر، ایمنتر و راحتتر از دماسنجهای جیوهای هستند.
دماسنج الکترونیکی
دماسنج الکترونیکی یک نوع دماسنج است که از یک سنسور الکترونیکی برای اندازهگیری دما استفاده میکند. این سنسور معمولاً از یک مقاومت ساخته شدهاست که با تغییر دما مقاومت آن تغییر میکند. این تغییر مقاومت توسط یک مدار الکترونیکی به یک مقدار عددی تبدیل میشود.
دماسنجهای الکترونیکی در انواع مختلفی در رستگار صنعت موجود هستند، از جمله:
- دماسنج دیجیتالی: این نوع دماسنج رایجترین نوع دماسنج الکترونیکی است. آنها از یک نمایشگر دیجیتال برای نمایش دما استفاده میکنند.
- دماسنج لیزری: این نوع دماسنج از یک لیزر برای اندازهگیری دما استفاده میکند. آنها میتوانند دما را از راه دور اندازهگیری کنند.
- دماسنج بیسیم: این نوع دماسنج از یک سنسور بیسیم برای اندازهگیری دما استفاده میکند. آنها میتوانند دما را به دستگاههای دیگر مانند تلفنهای هوشمند یا رایانهها ارسال کنند.
دماسنجهای الکترونیکی مزایای زیادی نسبت به دماسنجهای جیوهای دارند. آنها دقیقتر، ایمنتر و راحتتر هستند. همچنین، میتوانند دما را در طیف وسیعی از دماها اندازهگیری کنند.
دماسنجهای الکترونیکی در کاربردهای مختلفی استفاده میشوند، از جمله:
- پزشکی: برای اندازهگیری دمای بدن و تشخیص تب
- هواشناسی: برای اندازهگیری دمای هوا و پیشبینی هوا
- صنعت: برای کنترل فرآیندهای صنعتی
- آزمایشگاه: برای اندازهگیری دمای مواد و واکنشهای شیمیایی
دماسنجهای الکترونیکی نقش مهمی در زندگی ما ایفا میکنند. آنها به ما کمک میکنند تا محیط اطرافمان را درک کنیم و فرآیندهای مختلف را کنترل کنیم.
در اینجا برخی از مزایای دماسنجهای الکترونیکی نسبت به دماسنجهای جیوهای آورده شده است:
- دقت: دماسنجهای الکترونیکی دقیقتر از دماسنجهای جیوهای هستند.
- ایمنی: دماسنجهای الکترونیکی ایمنتر از دماسنجهای جیوهای هستند.
- راحتی: دماسنجهای الکترونیکی راحتتر از دماسنجهای جیوهای هستند.
- طیف دما: دماسنجهای الکترونیکی میتوانند دما را در طیف وسیعی از دماها اندازهگیری کنند.
دماسنج مادون قرمز
دماسنج مادون قرمز یا پایرومتر یک نوع دماسنج است که برای اندازهگیری دما از تابش مادون قرمز ساطع شده از یک جسم استفاده میکند. تابش مادون قرمز یک نوع تابش الکترومغناطیسی است که توسط چشم انسان قابل مشاهده نیست. اما همه اجسام، حتی اجسام سرد، مقداری تابش مادون قرمز ساطع میکنند.
دماسنج مادون قرمز از یک سنسور مادون قرمز برای اندازهگیری تابش مادون قرمز ساطع شده از یک جسم استفاده میکند. این سنسور معمولاً از یک ترموپایل ساخته شدهاست که با دریافت تابش مادون قرمز ولتاژ تولید میکند. این ولتاژ توسط یک مدار الکترونیکی به یک مقدار عددی تبدیل میشود که دمای جسم را نشان میدهد.
دماسنجهای مادون قرمز مزایای زیادی نسبت به دماسنجهای سنتی دارند. آنها میتوانند دما را از راه دور اندازهگیری کنند، که آنها را برای اندازهگیری دمای اجسامی که نمیتوان به آنها نزدیک شد، مانند قطعات متحرک یا اجسام داغ، ایدهآل میکند. آنها همچنین میتوانند دما را به سرعت اندازهگیری کنند، که آنها را برای کاربردهای صنعتی و پزشکی مناسب میکند.
دماسنجهای مادون قرمز در انواع مختلفی در رستگار صنعت موجود هستند، از جمله:
- دماسنج تفنگی: این نوع دماسنج رایجترین نوع دماسنج مادون قرمز است. آنها از یک لوله باریک و یک سنسور مادون قرمز برای اندازهگیری دما استفاده میکنند.
- دماسنج تابش: این نوع دماسنج از یک صفحه بزرگ برای اندازهگیری تابش مادون قرمز ساطع شده از یک جسم استفاده میکند.
- دماسنج سنسوری: این نوع دماسنج از یک سنسور مادون قرمز کوچک برای اندازهگیری دما استفاده میکند.
کاربردها و مزایا
دماسنجهای مادون قرمز در کاربردهای مختلفی در رستگار صنعت استفاده میشوند، از جمله:
- پزشکی: برای اندازهگیری دمای بدن و تشخیص تب
- هواشناسی: برای اندازهگیری دمای هوا و پیشبینی هوا
- صنعت: برای کنترل فرآیندهای صنعتی
- آزمایشگاه: برای اندازهگیری دمای مواد و واکنشهای شیمیایی
در اینجا برخی از مزایای دماسنجهای مادون قرمز نسبت به دماسنجهای سنتی از دید رستگار صنعت آورده شده است:
- دقت: دماسنجهای مادون قرمز میتوانند دما را با دقت بالایی اندازهگیری کنند.
- سرعت: دماسنجهای مادون قرمز میتوانند دما را به سرعت اندازهگیری کنند.
- ایمنی: دماسنجهای مادون قرمز میتوانند از راه دور اندازهگیری کنند، که آنها را برای اندازهگیری دمای اجسامی که نمیتوان به آنها نزدیک شد، ایدهآل میکند.
- طیف دما: دماسنجهای مادون قرمز میتوانند دما را در طیف وسیعی از دماها اندازهگیری کنند.