لحیم (Solder) چیست؟
لحیم (Solder) یک آلیاژ فلزی است که برای اتصال قطعات فلزی به یکدیگر استفاده می شود. این آلیاژ به طور کلی از سرب و قلع تشکیل شده است، اما ممکن است حاوی عناصر دیگری مانند آنتیموان، مس، یا روی نیز باشد.
نقطه ذوب لحیم پایین تر از نقطه ذوب فلزاتی است که برای اتصال آنها استفاده می شود، به این معنی که می توان آن را با استفاده از یک آهن لحیم کاری یا سایر ابزارهای گرمایشی ذوب کرد.
لحیم کاربردهای زیادی دارد، از جمله:
- اتصال قطعات الکترونیکی
- اتصال لوله ها و اتصالات
- تعمیر و نگهداری لوازم خانگی
- هنر و صنایع دستی
انواع مختلفی از لحیم در فروشگاه رستگار صنعت وجود دارد که برای کاربردهای مختلف مناسب هستند. لحیم های نرم نقطه ذوب پایینی دارند و برای اتصال قطعات نازک یا حساس استفاده می شوند. لحیم های سخت نقطه ذوب بالاتری دارند و برای اتصال قطعات ضخیم یا سنگین استفاده می شوند.
لحیم کاری یک مهارت اساسی است که برای بسیاری از فعالیت های دستی و صنعتی ضروری است. با یادگیری نحوه لحیم کاری، می توانید قطعات فلزی را به یکدیگر متصل کنید و پروژه های خود را به پایان برسانید.
ویژگی های لحیم
لحیم های رستگار صنعت دارای ویژگی های زیر است:
- نقطه ذوب پایین: نقطه ذوب لحیم پایین تر از نقطه ذوب فلزاتی است که برای اتصال آنها استفاده می شود. این امر امکان اتصال قطعات فلزی را بدون ذوب کردن آنها فراهم می کند.
- چسبندگی: لحیم به خوبی به فلزات می چسبد. این امر باعث می شود که اتصال محکم و بادوام باشد.
- جریان پذیری: لحیم به راحتی جریان می یابد و می تواند شکاف های کوچک را پر کند. این امر باعث می شود که اتصال یکنواخت و بدون حفره باشد.
انواع لحیم
لحیم ها بر اساس نقطه ذوب، ترکیب شیمیایی و کاربرد به انواع مختلفی تقسیم می شوند.
لحیم نرم
لحیم نرم (Soft solder) آلیاژی از قلع و سرب است که نقطه ذوب پایینی دارد. لحیم نرم معمولاً برای اتصال قطعات فلزی نازک و سبک استفاده می شود.
ترکیب شیمیایی
لحیم نرم معمولاً از 60 تا 63 درصد قلع و 37 تا 40 درصد سرب ساخته می شود. نسبت قلع به سرب در لحیم نرم تعیین می کند که نقطه ذوب آن چقدر باشد. لحیم نرم با نسبت قلع بالاتر نقطه ذوب پایین تری دارد.
کاربرد
لحیم نرم در صنایع مختلف، از جمله الکترونیک، جواهرات سازی و تعمیرات استفاده می شود.
مزایا و معایب
مزایای لحیم نرم رستگار صنعت
- نقطه ذوب پایین: لحیم نرم به راحتی ذوب می شود و برای اتصال قطعات فلزی نازک و سبک مناسب است.
- مقرون به صرفه: لحیم نرم نسبتاً ارزان است.
- آسان برای استفاده: لحیم نرم را می توان با استفاده از هویه و سیم لحیم استفاده کرد.
معایب لحیم نرم
- مقاومت کم در برابر خوردگی: لحیم نرم مقاومت کمی در برابر خوردگی دارد.
- استحکام کم: لحیم نرم استحکام کمی دارد و برای اتصال قطعات فلزی تحت بار زیاد مناسب نیست.
انواع
لحیم نرم بر اساس ترکیب شیمیایی و کاربرد به انواع مختلفی تقسیم می شود.
- لحیم نرم سرب دار: این نوع لحیم نرم رایج ترین نوع لحیم نرم است و از 60 تا 63 درصد قلع و 37 تا 40 درصد سرب ساخته می شود.
- لحیم نرم بدون سرب: این نوع لحیم نرم از قلع، نقره و مس ساخته می شود و نقطه ذوب بالاتری نسبت به لحیم نرم سرب دار دارد.
- لحیم نرم هسته رزین: این نوع لحیم نرم دارای یک لوله در مرکز سیم است که حاوی فلاکس است. فلاکس ماده ای است که از اکسید شدن فلزات جلوگیری می کند.
لحیم سخت
لحیم سخت (Hard solder) آلیاژی از فلزات است که نقطه ذوب بالایی دارد. لحیم سخت معمولاً برای اتصال قطعات فلزی ضخیم و سنگین استفاده می شود.
ترکیب شیمیایی
لحیم سخت معمولاً از نقره، مس، قلع و سرب ساخته می شود. نسبت فلزات در لحیم سخت تعیین می کند که نقطه ذوب آن چقدر باشد. لحیم سخت با نسبت نقره بالاتر نقطه ذوب بالاتری دارد.
کاربرد
لحیم سخت در صنایع مختلف، از جمله ساخت و ساز، جوشکاری و تولید استفاده می شود.
مزایا و معایب این مدل
مزایای لحیم سخت
- نقطه ذوب بالا: لحیم سخت ذوب شدن سخت تر است و برای اتصال قطعات فلزی ضخیم و سنگین مناسب است.
- استحکام بالا: لحیم سخت استحکام بالایی دارد و برای اتصال قطعات فلزی تحت بار زیاد مناسب است.
- مقاومت بالا در برابر خوردگی: لحیم سخت مقاومت بالایی در برابر خوردگی دارد.
معایب لحیم سخت
- گران قیمت: لحیم سخت نسبت به لحیم نرم گران تر است.
- سخت برای استفاده: لحیم سخت را نمی توان با هویه معمولی ذوب کرد و به تجهیزات خاص نیاز دارد.
انواع
لحیم سخت بر اساس ترکیب شیمیایی و کاربرد به انواع مختلفی در رستگار صنعت تقسیم می شود.
- لحیم سخت نقره: این نوع لحیم سخت از نقره، مس و قلع ساخته می شود و نقطه ذوب بالایی دارد.
- لحیم سخت برنج: این نوع لحیم سخت از برنج، نقره و مس ساخته می شود و نقطه ذوب پایین تری نسبت به لحیم سخت نقره دارد.
- لحیم سخت سرب دار: این نوع لحیم سخت از سرب، قلع و مس ساخته می شود و نقطه ذوب پایین تری نسبت به لحیم سخت نقره و برنج دارد.
لحیم نقره
لحیم نقره (Silver solder) آلیاژی از نقره، مس و قلع است که نقطه ذوب بالایی دارد. لحیم نقره معمولاً برای اتصال قطعات فلزی ضخیم و سنگین استفاده می شود.
ترکیب شیمیایی
لحیم نقره معمولاً از 92 تا 96 درصد نقره، 2 تا 4 درصد مس و 2 تا 4 درصد قلع ساخته می شود. نسبت نقره در لحیم نقره تعیین می کند که نقطه ذوب آن چقدر باشد. لحیم نقره با نسبت نقره بالاتر نقطه ذوب بالاتری دارد.
کاربرد
لحیم نقره در صنایع مختلف، از جمله الکترونیک، ساخت و ساز و پزشکی استفاده می شود.
مزایای لحیم نقره
- نقطه ذوب بالا: لحیم نقره ذوب شدن سخت تر است و برای اتصال قطعات فلزی ضخیم و سنگین مناسب است.
- استحکام بالا: لحیم نقره استحکام بالایی دارد و برای اتصال قطعات فلزی تحت بار زیاد مناسب است.
- مقاومت بالا در برابر خوردگی: لحیم نقره مقاومت بالایی در برابر خوردگی دارد.
- هدایت الکتریکی بالا: لحیم نقره هدایت الکتریکی بالایی دارد و برای کاربردهای الکترونیک مناسب است.
معایب لحیم نقره
- گران قیمت: لحیم نقره نسبت به لحیم نرم و لحیم سخت گران تر است.
- سخت برای استفاده: لحیم نقره را نمی توان با هویه معمولی ذوب کرد و به تجهیزات خاص نیاز دارد.
انواع
لحیم نقره بر اساس ترکیب شیمیایی و کاربرد به انواع مختلفی تقسیم می شود.
- لحیم نقره خالص: این نوع لحیم نقره از 92 تا 96 درصد نقره ساخته می شود و نقطه ذوب بالایی دارد.
- لحیم نقره با مس: این نوع لحیم نقره از 92 تا 96 درصد نقره و 2 تا 4 درصد مس ساخته می شود و نقطه ذوب پایین تری نسبت به لحیم نقره خالص دارد.
- لحیم نقره با قلع: این نوع لحیم نقره از 92 تا 96 درصد نقره و 2 تا 4 درصد قلع ساخته می شود و نقطه ذوب پایین تری نسبت به لحیم نقره خالص و لحیم نقره با مس دارد.
ابزار و تجهیزات لازم
برای لحیم کاری، به ابزار و تجهیزات زیر نیاز است:
- هویه: هویه ابزاری است که برای ذوب کردن لحیم استفاده می شود.
- سیم لحیم: سیم لحیم آلیاژی از قلع و سرب است که برای اتصال فلزات استفاده می شود.
- روغن لحیم: روغن لحیم ماده ای است که از اکسید شدن فلزات جلوگیری می کند.
- ابزار لحیم کاری: ابزار لحیم کاری شامل انواع مختلفی از انبردست ها، سیم چین ها و سنباده ها است که برای آماده سازی قطعات فلزی و انجام لحیم کاری استفاده می شوند.
مراحل لحیم کاری
مراحل لحیم کاری به شرح زیر است:
- تمیز کردن قطعات فلزی: ابتدا باید قطعات فلزی را به خوبی تمیز کرد تا از اکسید شدن آنها جلوگیری شود. می توان از سیم ظرفشویی، خمیر دندان یا روغن لحیم برای تمیز کردن قطعات فلزی استفاده کرد.
- گرم کردن محل اتصال: سپس، باید محل اتصال را با استفاده از هویه گرم کرد. دمای هویه باید به اندازه کافی بالا باشد تا لحیم ذوب شود، اما نباید آنقدر بالا باشد که به قطعات فلزی آسیب برساند.
- قرار دادن لحیم روی محل اتصال: هنگامی که محل اتصال گرم شد، باید لحیم را روی آن قرار داد. لحیم باید به اندازه کافی ذوب شود تا به اطراف قطعات فلزی جریان یابد و آنها را به هم متصل کند.
- خنک کردن محل اتصال: پس از قرار دادن لحیم روی محل اتصال، باید آن را خنک کرد. پس از خنک شدن، لحیم به طور محکم قطعات فلزی را به هم متصل می کند.
نکات مهمی که باید بدانید
- برای لحیم کاری دقیق، باید دمای هویه را به درستی تنظیم کرد.
- برای جلوگیری از اکسید شدن لحیم، باید از روغن لحیم استفاده کرد.
- برای لحیم کاری قطعات فلزی نازک، باید از هویه کوچک و سیم لحیم با قطر کم استفاده کرد.
- برای لحیم کاری قطعات فلزی ضخیم، باید از هویه بزرگ و سیم لحیم با قطر زیاد استفاده کرد.
- برای لحیم کاری قطعات فلزی با سطوح ناهموار، باید از روغن لحیم بیشتری استفاده کرد.
ایمنی در لحیم کاری
هنگام لحیم کاری باید نکات ایمنی زیر را رعایت کرد:
- از لباس و دستکش محافظ استفاده کنید تا از سوختگی جلوگیری شود.
- از هویه در مکان های امن استفاده کنید تا از آتش سوزی جلوگیری شود.
- مراقب باشید که لحیم داغ روی پوست شما نریزد.